Վարպետ Լևոնի Ստորգետնյա Քարանձավ

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ԱՅՑԵԼՈՒՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ
🏠 Հասցե` Հայաստան, Կոտայքի մարզ, Առինջ գյուղ, Դավիթ Խաչատրյան փողոց, 9-րդ տուն (Աբովյան համայնք)
🕙 Աշխատանքային ժամեր՝ Ամեն օր՝ 10:00 - 17:00
🎟 Մուտքավճար՝ մոտ 1,500 ՀՀ դրամ
🗣 Էքսկուրսիաներ՝ տեղում՝ հայերեն, անգլերեն և ռուսերեն լեզուներով
🚗 Հասանելիություն՝ հասարակական տրանսպորտով և մեքենայով (մոտակա կանգառ՝ Աբովյան փողոց)

ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

Քարանձավի պատմությունն սկսվել է 1985 թվականից, երբ Լևոն Առաքելյանը, իր կնոջ՝ Տոսյա Ղարիբյանի խնդրանքով, որոշել է ընդլայնել տան մառանը։ Սկսեց փորել պահածոների համար առանձնացված մառանի հատակը։ Մոտ 80 սանտիմետր խորանալուց հետո հանդիպեց քարի։ Որոշեց թեքվել դեպի աջ, որպեսզի փորի 1,5-2 մետրանոց հոր։ Սակայն կրկին հանդիպեց քարի և որոշեց տաշելով աստիճաններ պատրաստել։ 10-12 աստիճան սարքելուց հետո միտքը փոխեց՝ որոշելով քարը փորելով գինետուն կառուցել։ Այդ ժամանակ 44 տարեկան էր և մտածում էր, որ թոշակի անցնելուց հետո ընկերների հետ աշխարհից կտրված քարակերտ գինետանն է ժամանակ անցկացնելու։ Այդ օրվանից սկսեց քանդել քարը, և իր համար աննկատ քարն սկսեց իրեն քաշել իր մեջ։ Հաճախ է երկմտել շարունակել, թե դադարեցնել աշխատանքը։ Սակայն այդ օրերին նրան տեսիլք է երևացել՝ մառախուղի միջից մի ձայն հորդորել է՝ «շարունակել փորել, ինչ էլ որ լինի»։ Դրանից հետո կարտոֆիլի հորն էլ մոռացավ, գինին ու գինետունն էլ։

Այդ պահից ի վեր աշխատանքն այլևս սովորական շինարարություն չէր՝ այն դարձել էր հոգևոր առաքելություն։ Վարպետը ոչ միայն շարունակել է աշխատանքը, այլ սկսել է քանդակել՝ ըստ իր տեսիլքներում հայտնված պատկերների։ Առանց նախագծերի, առանց ինժեներական հաշվարկների, միայն մուրճով և բրիչով՝ նա սկսել է փորել, ստեղծելով յուրօրինակ ստորգետնյա աշխարհ։ Նա հավատում էր, որ Աստված է առաջնորդում իրեն, և այդ հավատը դարձել էր իր 23 տարվա ամենօրյա աշխատանքի հիմքը։

Լևոնի սկզբունքն էր՝ աշխատել բացառապես ձեռքով՝ միայն հատիչով և մուրճով։ Չնայած հողի կոշտությանը և ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությանը, նա կտրականապես մերժել է ցանկացած էլեկտրական գործիքի օգտագործում՝ նույնիսկ երբ առաջարկել են տեխնիկա տրամադրել։

Քարանձավը, որի խորությունը կազմում է 21 մետր, իսկ ընդհանուր մակերեսը՝ շուրջ 300 քառակուսի մետր, բաղկացած է 6 սենյակներից, որոնք միմյանց հետ կապվում են նեղ ու ոլորուն աստիճաններով։ Այն ունի կայուն միկրոկլիմա՝ ամբողջ տարվա ընթացքում պահպանելով մոտ 10°C ջերմաստիճան՝ թե՛ ամռանը, թե՛ ձմռանը։ Շինարարությունն ամբողջությամբ իրականացվել է ձեռքով։ Լևոնը հստակ պատկերացնում էր, թե ինչ է ուզում ստանալ՝ երբեմն գիշերները նույնիսկ երազում տեսնում էր այն հատվածները, որոնք հաջորդ օրը պետք է փորեր։

Լևոն Առաքելյանը մահացել է 2009 թվականին՝ իր քարանձավը չավարտած և մինչև վերջին օրն աշխատել է քարանձավում։ Այսօր քարանձավը բաց է այցելուների համար և պատկանում է նրա կնոջը։ Տան առաջին հարկը վերածված է փոքրիկ թանգարանի, որտեղ պահպանվում են Վարպետ Լևոնի հագուստները, մամուլի հրապարակումներ նրա մասին, ինչպես նաև մատյաններ, որոնցում այցելուները գրում են իրենց տպավորությունները։ Երկհարկանի տան բակում ներկայացված են Վարպետի ձեռքով փորված քարերից ստացված կտորտանքներով պատրաստված ծաղկամաններ։ Բակի պատին փակցված են երկու նկար՝ մեկը՝ Վարպետ Լևոնը հատիչով և մուրճով ձեռքին, մյուսը՝ նրա կինը՝ կարտոֆիլները ձեռքին։

Այստեղ հնարավոր է այցելել, շրջել ներսում և սեփական աչքերով տեսնել այս բացառիկ ձեռակերտ կառույցը, որը լռությամբ պատմում է մի ողջ կյանքի մասին։ Առկա են էքսկուրսավարի ուղեկցությամբ շրջայցեր՝ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով, ինչպես նաև հնարավորություն հանդիպելու Վարպետ Լևոնի ընտանիքի անդամներին։ Այցելուները կարող են ձեռք բերել հուշանվերներ և լուսանկարահանել քարանձավի ներսում։

Վարպետ Լևոնի քարանձավը ոչ միայն բացառիկ ճարտարապետական երևույթ է, այլև մարդկային կամքի, հավատի և ստեղծագործ ոգու մարմնացում։ Այն հուշում է, որ մեծ գործեր կարելի է անել՝ նույնիսկ մեկ մարդու ձեռքերով, առանց տեխնիկայի, առանց աղմուկի՝ միայն ներշնչումով։