Գոշավանք

ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ԱՅՑԵԼՈՒՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ

Այլ անվանում՝ Նոր Գետիկ Վանք
Մուտք` գտնվում է Գոշ գյուղում, Դիլիջանից 15 կմ դեպի արևելք
Կոորդինատներ՝ 40°43'46" Հս․, 44°59'50" Արլ․

ԺԱՄԱՆԱԿԱՇՐՋԱՆ ԵՎ ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

• Կառուցման առաջին փուլ 12-րդ դար (1188–1196)
• Կառուցման երկրորդ փուլ: 13-րդ դար

ԱԿՆԱՐԿ

Գոշավանքի վանական համալիրը, որը նախապես հայտնի էր որպես Նոր Գետիկ, միջնադարյան հայկական հոգևորության և գիտական կենտրոնի օրինակ է։ 1186 թվականի երկրաշարժի հետևանքով ավերված Հին Գետիկի վանքի փոխարեն Մխիթար Գոշի կողմից վերակառուցված վանքը դարձել է լուսավորության, իրավագիտության և արվեստների կարևոր կենտրոն։ Տավուշի խաղաղ բնության գրկում և հարուստ ճարտարապետական ու մշակութային ժառանգությամբ՝ այն գայթակղիչ վայր է այցելուների համար։

ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Գոշավանքի համալիրը ներառում է մի քանի եկեղեցիներ, մատուռներ, գրատուն-զանգակատուն և խաչքարեր (մանրանկարային զարդաքանդակներով հայկական խաչքարեր):

• Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի
  Կառուցվել է 1191-1196 թվականներին։ Այս խաչաձև գմբեթավոր եկեղեցին ներառում է երկհարկանի պահեստներ Վերին Սեղանի կողքերին։ Դրսից պարզ է, պատերին փորագրված բազմաթիվ գրություններով, որոնք նկարագրում են պատմությունն ու հովանավորներին։
• Ժամատուն
  Կառուցվել է 1197-1203 թվականներին։ Այս չորս սյուներով ժամատուն-գավիթն ունի կենտրոնական գմբեթ՝ աջակցված ութ քարե սյուներով։
• Սուրբ Գրիգոր եկեղեցի
  Կառուցվել է 1241 թվականին։ Ավելի փոքր խաչաձև գմբեթավոր եկեղեցին կրկնում է Սուրբ Աստվածածնի ոճը։
• Սուրբ Լուսավորիչ եկեղեցի
  Կառուցվել է 1237-1241 թվականներին։ Այս հազվագյուտ մեկանավ բազիլիկան ունի հիանալի արտաքին զարդարանք։ Նրա արևմտյան պատշգամբը և վարպետ Պողոսի (1291 թ.) կողմից պատրաստված խաչքարերը համարվում են հայկական արվեստի գլուխգործոցներ։
• Գրատուն-Զանգակատուն
  Կառուցվել է 1291 թվականին։ Այն ծառայել է որպես ձեռագրերի պահոց և զանգակատուն։ Դրա ճարտարապետական ոճը ազդեցություն է թողել Հայաստանի նմանատիպ կառույցների վրա։

ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄ

Վանքը վերականգնվել է մի քանի անգամ, ներառյալ աշխատանքներ 1950-60-ական թվականներին և 2014-2017 թվականների լայնածավալ վերականգնում։ Այն այժմ գտնվում է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի կառավարման ներքո և շարունակում է գրավել ուխտավորների ու գիտնականների։

ՏԵՂԱԿԱՆ ԼԵԳԵՆԴՆԵՐ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹ

Ավանդությունը կապում է վանքը Մխիթար Գոշի հետ, ով երազում տեսել է Աստծո հայտնությունը՝ կանխագուշակելով յոթ բերրի տարի և դրանց հաջորդող երաշտ։ Այս կանխատեսման հիման վրա նա վանքում պահեստավորել է հացահատիկ՝ երաշտի տարիներին բաժանելու համար։ Այս քայլը հաստատել է նրա ժառանգությունը՝ տալով վանքին և գյուղին իրենց անունները։