Վերջերս ավելացված
Նմանատիպ առաջարկներ
Ձեզ մոտիկ
Վահանավանք
Վանք
1000 m
Պատմական
Հեշտ
ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ԱՅՑԵԼՈՒՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ
Վայրը՝ Գտնվում է Կապան քաղաքից 7 կմ արևմուտք, Սյունիքի մարզում, Ողջի գետի աջ ափին, Տիգրանասար լեռան լանջին։
Կոորդինատներ: 39°11'31" Հ.Լ., 46°19'28" Ա.Ե.
Ժամանակաշրջան։ 9-11 դարեր։
Այլ անվանումներ` Վահան Սյունու վանք։
ԱԿՆԱՐԿ
Վահանավանքը Հայաստանի միջնադարյան ամենանշանակալի վանական համալիրներից է, որը գտնվում է Սյունիքի մարզում՝ Կապան քաղաքից 7 կմ արևմուտք, Ողջի գետի աջ ափին, Տիգրանասար լեռան լանջին։ Այն ոչ միայն հոգևոր կենտրոն է, այլև պատմամշակութային արժեքավոր ժառանգություն, որը գրավում է զբոսաշրջիկներին իր հոյակապ ճարտարապետությամբ, վեհ պատմությամբ և առեղծվածային լեգենդներով։
ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ
Վանական համալիրը հիմնադրվել է 9-րդ դարում Սյունյաց իշխան Ձագիկի կրտսեր որդի Վահան Սյունու կողմից, ով հոգևոր հանգստություն և բուժում է գտել այս վայրում։ 911 թվականին կառուցվել է համալիրի առաջին կառույցը՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին։ Վանական համալիրը դարձել է հոգևոր և մշակութային կենտրոն, որտեղ գործել է դպրոց և գրադարան։ 11-րդ դարում համալիրին ավելացվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, ինչը վկայում է համալիրի աճող կարևորության մասին։
Համալիրը նաև հանդիսացել է Սյունյաց իշխանների և թագավորների ընտանեկան դամբարան։ Այստեղ են թաղված Սյունիքի մի շարք արքաներ, այդ թվում՝ Վահան Սյունին, Սոփի թագուհին, Վաչագան իշխանի մայր Խաշուշը, Սմբատ Բ-ն և նրա հետնորդները։
ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Վահանավանքի գլխավոր կառույցը՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին, դասական հայկական ճարտարապետության փայլուն օրինակ է՝ գմբեթավոր բազիլիկ ոճով։ Եկեղեցին կառուցվել է խիստ համաչափությամբ, օգտագործվել են տեղական տուֆ քարեր, որոնք ապահովել են կառույցի երկարակեցությունը։
11-րդ դարում համալիրին ավելացվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, որը տարբերվում է իր համեմատաբար փոքր չափսերով, սակայն զարդարված է հարուստ քանդակազարդ խաչքարերով և բարդ փորագրություններով։ Եկեղեցու մուտքի մոտ գտնվող քանդակները վկայում են միջնադարյան հայ վարպետների գերազանցության մասին։
Վանական համալիրի մեջ ներառված են նաև գավիթը, վանական խցերը, տնտեսական կառույցներ և դպրոց, որոնք ժամանակին ապահովել են վանքի կրթական և կենցաղային գործառույթները։ Գավիթը առանձնանում է իր խաչաձև կամարներով, որոնք ստեղծում են հարուստ ծավալատարածական լուծումներ։
Վանքը կառուցվել է ռազմավարական կարևոր դիրքում, որտեղից բացվում է հիանալի տեսարան դեպի Ողջի գետի կիրճը, ապահովելով թե՛ հոգևոր, թե՛ պաշտպանական նշանակություն։ Համալիրը շրջապատված է բնության անկրկնելի գեղեցկությամբ, ինչը լրացնում է նրա վեհ տեսքը։
ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄ
1966 թվականին սկսվել են համալիրի հնագիտական պեղումները, որոնք շարունակվել են ավելի քան 40 տարի։ Պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել են նախաքրիստոնեական դամբարանադաշտեր, հաստատելով այս վայրի հնագույն պատմությունը։ 1978 թվականին մեկնարկած վերականգնողական աշխատանքների արդյունքում վերականգնվել են Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին, նրան կից գավիթը և սյունասրահը։
2006-2009 թվականներին կատարված վերականգնման աշխատանքների արդյունքում համալիրի հիմնական կառույցները նորոգվել են, պահպանվել է դրանց նախնական տեսքը, իսկ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին վերականգնվել է խորհրդային տարիներին։
ՏԵՂԱԿԱՆ ԱՎԱՆԴՈՒՅԹՆԵՐ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒԹ
Տեղական Լեգենդներ Վահանավանքի պատմությունը կապված է բազմաթիվ լեգենդների հետ։ Համաձայն մեկի՝ իշխան Վահանը, ով մանկուց տառապել է հոգեկան հիվանդությամբ, բժշկվել է Շատիվանքի վարդապետների օգնությամբ։ Ապաքինվելուց հետո նա որոշում է իր անունով վանք կառուցել, որպեսզի իր կյանքը նվիրի հավատքին։ Մեկ այլ պատմության համաձայն՝ վանքը կառուցվել է Տաթևի վանքի օծման արարողության ազդեցության տակ, երբ Սյունյաց իշխանները որոշում են իրենց տարածքում ևս նման հոգևոր կենտրոն հիմնել։
Մեկ այլ պատմության համաձայն՝ վանքը կառուցվել է Տաթևի վանքի օծման արարողության ազդեցության տակ, երբ Սյունյաց իշխանները որոշում են իրենց տարածքում ևս նման հոգևոր կենտրոն հիմնել։
Մեկ այլ լեգենդի համաձայն, Վահանավանքում պահվում էր սուրբ մասունք, որը ապահովում էր վանքի պաշտպանությունը։ Ասում են, որ հենց այս մասունքի շնորհիվ վանքը դարեր շարունակ դիմակայել է պատերազմներին և բնական աղետներին։
Վահանավանքը ոչ միայն միջնադարյան հայ ճարտարապետության գոհար է, այլև պատմական հզոր կենտրոն, որը պահպանում է Սյունիքի անցյալի վեհությունը։ Եթե ձեր նպատակն է բացահայտել Հայաստանի թաքնված գանձերը, ապա Վահանավանքը անկասկած ձեր այցելության ցուցակում պետք է լինի։
Նյութի աղբյուր՝ Գր․ Գրիգորյանի «Վահանավանք» աշխատություն
Հարմարություններ
Մոտակայքում
Նաև հայտնի է որպես Բաղի ամրոց, այս 4-րդ դարի հզոր ամրոցը կառուցված է Վողջի գետի վերևում գտնվող ժայռոտ բարձրության վրա։ Այն միջնադարյան Հայաստանում կարևոր պաշտպանական նշանակություն ունեցող կառույց էր և այցելուներին հնարավորություն է տալիս ծանոթանալ տարածաշրջանի ռազմավարական ռազմական ճարտարապետությանը։
17-րդ դարով թվագրվող Հալիձորի բերդը սկզբում կառուցվել է որպես վանք, ապա վերածվել է ամրոցի։ Այն մեծ դեր է ունեցել հայկական ազատագրական շարժումների ժամանակ և ներկայումս առաջարկում է տպավորիչ տեսարաններ շրջակա բնության նկատմամբ։
9-րդ դարում հիմնադրված Տաթևի վանքը հայկական ճարտարապետության գլուխգործոց է, որը կառուցված է մեծ բազալտե սարահարթի վրա։ Այն եղել է կարևոր հոգևոր և կրթական կենտրոն, իսկ այսօր այնտեղ կարելի է հասնել «Տաթևի թևեր»՝ աշխարհի ամենաերկար կրկնակի ուղեգծով ճոպանուղով։
Հայաստանի երկրորդ ամենամեծ անտառային արգելոցը՝ Շիկահողը, հյուրընկալում է հարուստ բուսական և կենդանական աշխարհ, ներառյալ այնպիսի տեսակներ, որոնք հանդիպում են միայն այս տարածաշրջանում։ Արգելոցի անաղարտ բնությունն ու խիտ անտառները այն դարձնում են էկոտուրիզմի և բնության սիրահարների կատարյալ ուղղություն։
3,206 մետր բարձրության վրա գտնվող Խուստուփ լեռը տարածաշրջանի կարևորագույն գագաթներից մեկն է։ Այն հայտնի է իր շքեղ տեսարաններով և այն փաստով, որ այնտեղ է ամփոփված հայ ազգային հերոս Գարեգին Նժդեհը։ Լեռը հրաշալի հնարավորություն է ընձեռում արշավների և բնության վայելման համար՝ բացահայտելով Սյունիքի մարզի տպավորիչ գեղեցկությունը։
Նկարներ
